Dziecko w tym okresie rozwija również zdolność narracji. Jako, że rozumie już związki przyczynowo-skutkowe oraz następstwa czasowe wydarzeń, może opowiadać historie w czasie teraźniejszym, przyszłym i przeszłym. 4-latek jest zdolny do prowadzenia dialogu, poprzez przyjmowanie roli nadawcy i odbiorcy, co ma wielki wpływ na
W 22 tygodniu życia, maluch zaczyna rozpoznawać relacje łączące go z rodzicami – to idealny moment na zacieśnianie więzi. Dziecko interesuje się coraz bardziej zabawkami i otoczeniem, stając się przy tym świetnym obserwatorem. Jak dokładnie rozwija się dziecko w 22 tygodniu? Czym jest występujący w tym okresie lęk separacyjny? Ile waży i je 22-letnie dziecko? Czy 5-miesięczne dziecko potrafi już samodzielnie usiąść? Czytaj dalej – a poznasz odpowiedź na wszystkie nurtujące cię pytania! 22 tydzień życia dziecka – rozwój Piąty miesiąc życia dziecka to okres intensywnego rozwoju zmysłów i wyobraźni. Dziecko interesuje się wszystkim, co widzi w otoczeniu i reaguje na nowe przedmioty. Zaczyna badać ich właściwości: zauważa, że niektóre z nich są miększe, a inne twardsze, niektóre może łatwo podnieść – a inne są zbyt ciężkie. Szkrab rozwija się też społecznie. Choć jest wciąż za mały, by bawić się z dziećmi w podobnym wieku, chętnie obserwuje różne osoby w otoczeniu – nie tylko rodziców. Zaczyna też rozpoznawać bliskich i relacje, które go z nimi łączą. 22 tygodniowe dziecko niedługo zacznie gaworzyć, zamiast głużyć – wydawane przez nie dźwięki staną się mniej przypadkowe i zaczną coraz bardziej przypominać mowę ludzką. Choć nie wypowiada jeszcze sylab, doskonale rozpoznaje intonacje i interesuje się dźwiękami z otoczenia. Reaguje inaczej na spokojny, monotonny głos, a inaczej na zasłyszaną kłótnię czy głośne odgłosy z telewizora. W tym okresie, należy jak najwięcej mówić do dziecka. Jeśli będzie słyszeć naturalną mowę, w najbliższym czasie zacznie naśladować pojedyncze ciągi sylab – i zacznie gaworzyć! Jak mówić do dziecka? Choć wydawać by się mogło, że w werbalnej interakcji z niemowlęciem nie może zabraknąć zdrobnionych wyrazów i wysokiego, wesołego głosu: nic bardziej mylnego. Staraj się mówić do dziecka naturalnie, takim głosem, jakiego używasz na co dzień, rozmawiając z bliskimi czy ze współpracownikami. Dzięki temu, dziecko zacznie przyswajać mowę taką, jaka jest – zamiast uczyć się naśladowania przesłodzonych, nienaturalnych ciągów sylab. Koniec z ,,gugu gaga” – czas mówić przy dziecku o wszystkim, choćbyśmy mieli relacjonować sprzątanie czy gotowanie! 22 tydzień życia dziecka – skok rozwojowy W pierwszym roku życia, organizm dziecka rozwija się najmocniej, a samo niemowlę zaczyna reagować na otaczający je świat zupełnie inaczej, niż wcześniej. Przed 22 tygodniem, maluch odkrywał możliwości swoich zmysłów, obserwując otoczenie i reagując na różne bodźce. Nie rozpoznawał jednak relacji – dziecko zacznie rozróżniać rodziców od obcych właśnie w 22 tygodniu. Dotychczasowe uśmiechanie się na widok każdej napotkanej osoby zmieni się w lęk i nieufność. Właśnie wtedy, warto zacząć intensywnie budować więź pomiędzy dzieckiem a osobami innymi, niż rodzice – 22 tydzień życia dzicka to idealny moment na przyzwyczajenie malucha do obecności dziadków czy wujków, z którymi naturalnie maluch przebywa znacznie rzadziej, niż z rodzicami. Na początku, maluch może reagować na obecność innych osób płaczem: ważne jest stopniowe oswajanie go z rodziną i znajomymi. Jeśli nie czuje się dobrze na rękach babci czy dziadka, warto poszukać innych form aktywności – bliski może np. mówić do niemowlęcia, oswajając je powoli ze swoim głosem i obecnością. W 22 tygodniu życia, dziecko może płakać częściej, niż zawsze, reagując paniką na oddalanie się rodzica – to tzw. lęk separacyjny. Kiedy mama czy tata znikną z oczu dziecka choćby na chwilę, te zaczyna histerycznie płakać i wymachiwać rączkami. Dlaczego tak jest? Maluch, który dopiero zaczyna rozpoznawać relacje łączące go z ludźmi, panicznie boi się opuszczenia. Nie wie, że rodzic za chwilę wróci – w wyobraźni pięciomiesięcznego dziecka nie występuje jeszcze pojęcie stałości i czasu. Dla niemowlęcia, osoba, która znika z zasięgu oka po prostu przestaje istnieć – a każda minuta staje się wiecznością. Bez obaw! Właśnie w 22 tygodniu, maluch zacznie powoli zauważać, że zabawki, które upadną nie znikają – możesz więc spodziewać się, że wkrótce zrozumie, że i ty nie rozpływasz się w powietrzu. Jak wygrać z lękiem separacyjnym? Najłatwiej zapewnić pociesze poczucie bezpieczeństwa i trzymać się ściśle ustalonej rutyny. Usilne odstawianie dziecka od piersi czy ,,uczenie je samotności” w większości przypadków kończy się w tym okresie niepowodzeniem. Najlepiej przeczekać najtrudniejszy okres – podczas następnych miesięcy, dziecko zacznie zauważać różnicę między minutą a dobą, i zrozumie, że świat wykracza poza to, co rejestrują oczy. Wtedy też przestanie reagować panicznie w chwilach rozłąki – co sprzyja rozwijaniu w dzieciach samodzielności. Co ciekawe – pięciomiesięczne dziecko zaczyna rozpoznawać nie tylko relacje pomiędzy ludźmi czy zwierzętami, ale także: pomiędzy przedmiotami. Przyswoi więc wkrótce, że firany czy zasłony są połączone z okiennicami, a kocyk spoczywa zwykle na miękkich materacach, zamiast przykrywać zabawki czy wisieć na żyrandolu. Dziecko zacznie więc wzmożenie interesować się przedmiotami: nie tylko tymi, które w zamyśle służą do zabawy! 22 tydzień życia dziecka – rozwój motoryczny Podczas pierwszego roku życia, intensywnie rozwija się nie tylko umysł dziecka, ale także jego ciało. Twoje dziecko zacznie wkrótce próbować nowych rzeczy i wykorzystywać jeszcze lepiej potencjał swoich mięśni. Czego możesz się spodziewać? Ćwiczenie turlania – jeśli zauważysz, że przewraca się wokół własnej osi, przenieś je na twarde podłoże: dywan czy cienki koc. W takich warunkach, dziecko rozwija zdolności motoryczne znacznie lepiej, niż na miękkich podłożach, utrudniających wykonywanie ruchów i ocenianie możliwości własnego ciała. Należy przy tym wzmożenie pilnować dziecka: obracanie się stanie się jego sposobem na przemieszczanie – przez co może spaść lub przeturlać się w niebezpieczne miejsce. Szukanie i sięganie – wspomnieliśmy wcześniej, że 22-tygodniowe dziecko nie rozumie jeszcze, czym jest stałość. Zabawki czy osoby, które znikają z zasięgu oczu, w rozumieniu niemowlęcia przestają istnieć – na szczęście, właśnie w 22 tygodniu, maluch zacznie powoli zauważać, że coś, co spadnie można łatwo podnieść. Zacznie więc poszukiwać i wypatrywać wszystkiego, co niechcący zrzuci! Będzie starało się przy tym sięgać dalej, niż na zasięg ręki, próbując przemieścić się w stronę zabawki, dopóki nie będzie w stanie jej podnieść. Jeśli maluch i tak nie może sięgnąć po przedmiot, po prostu mu go podaj, tak, aby widziało moment podnoszenia. Dzięki temu, łatwiej przyswoi, że rzeczy nie znikają. Siadanie z podparciem – choć 22-tygodniowy maluch nie potrafi jeszcze siedzieć, wytrzymuje bez problemu w pozycji siedzącej z podparciem. Należy więc zacząć sadzać go na lekko wygięty fotelik lub podkładać pod plecki poduszki. Zręczne chwytanie – 5-miesięczne dziecko potrafi przekładać przedmioty z jednej ręki do drugiej. Świetnie obraca też nadgarstkiem, co pozwala mu na obejrzenie trzymanego przedmiotu ze wszystkich stron. Przede wszystkim jednak, maluch zręcznie chwyta, nie upuszczając przedmiotów. Można powoli nauczyć go trzymania lekkiego kubeczka czy plastikowej łyżki: nawet, jeśli nie umie się nimi posługiwać, zacznie powoli poznawać ich funkcje. 22 tygodniowe dziecko – wyrzynanie zębów Pomiędzy czwartym a siódmym miesiącem życia dziecka, pierwsze mleczne zęby zaczynają wyrzynać się przez dziąsła. To dość bolesne i nieprzyjemne odczucie, przyczyniające się do rozdrażnienia malucha. Jak rozpoznać wyrzynanie? Na dziąśle, pojawi się biała kropeczka: przebijający się ząb. Samo dziąsło, może być przy tym opuchnięte i zaczerwienione. W okresie ząbkowania, warto ulżyć dziecku, np. wykonując masaż dziąseł. Maluch zacznie też chętniej przyjmować lekko schłodzone pokarmy, łagodzące nieznośny ból. Jeśli dziecko szuka ulgi, gryząc wszystko, co ujrzy: dobrym pomysłem jest zakupienie mu bezpiecznego gryzaka dla niemowląt. 22 tydzień życia dziecka – który to miesiąc 22-tygodniowy maluch ma 5 miesięcy – to idealny moment na wprowadzenie w jego życie nowych pokarmów i na pogłębienie więzi rodzinnych. 22 tydzień życia dziecka – waga W 22 tygodniu życia, większość dziewczynek waży około 6,4 kg, a chłopców – 6,6 kg. W tym czasie, waga dziecka może zacząć intensywnie wzrastać, za sprawą rozwoju mięśni i wprowadzania do diety nowych pokarmów. Zbyt duża waga może być wynikiem przekarmienia: jeśli maluch jest znacznie cięższy, należy zwracać uwagę na to, jak reaguje na jedzenie i kiedy wyraźnie odmawia przyjęcia następnych porcji. 22 tygodniowe dziecko ile powinno jeść? Ile pokarmu powinno spożyć 22-tygodniowe dziecko? Orientacyjna wielkość jednej porcji pokarmu powinna mieć około 150 ml – czyli około połowę większej szklanki. Brzdąc, powinien spożywać pięć takich porcji dziennie – co ważne, powinny to być pokarmy nie tylko mleczne. Około piątego miesiąca życia, organizm domaga się różnorodnych składników odżywczych. Rozwijające się dziecko, zaczyna potrzebować energii i witamin – dlatego właśnie wtedy warto zacząć wprowadzać nowe posiłki. Jak wprowadzać nową żywność? Rozszerzanie diety niemowląt, rozpoczynamy od warzyw. Wprowadzamy po jednym produkcie naraz i obserwujemy reakcję dziecka – najlepiej zacząć miksować na gładkie puree pojedyncze warzywa, zamiast od razu kupować gotowe musy. Wprowadzić można również pokarm zbożowy w postaci kaszek. Co ważne: częstym błędem rodziców próbujących zapoznać maluszka z nowym pokarmem, jest nieświadome przekarmianie dziecka. Jeśli maluch grymasi lub wypluwa pokarm, nie należy podawać go na siłę. Łatwo rozpoznać głód: nienajedzone dziecko będzie uśmiechać się na widok łyżeczki z śpi 22 tygodniowe niemowlę? W wieku 22 tygodni, maluch wciąż przesypia większość doby – bo aż 15 godzin. Normalnym jest przy tym drzemanie w ciągu dnia: maluch będzie robił się co jakiś senny i zapragnie zregenerować siły podczas ok. 2,5 godzinnej drzemki. Należy obserwować przy tym niemowlę. Dzieci, które niechętnie śpią w nocy, będą potrzebowały więcej drzemek w ciągu dnia – a te, które przesypiają całą noc, mogą nie być zmęczone. WPHUB. okno życia. + 3. Marta Kosakowska. 11-08-2022 20:51. Pracuje w oknie życia. "Żarty mogą skutkować tym, że matka wyrzuci dziecko na śmietnik". - Po kilku sekundach od otwarcia okna drzwiczki się blokują i nikt nie może ich już otworzyć od strony ulicy. Ten mechanizm ma zabezpieczać przed ewentualnym wyjęciem dziecka z okna Co potrafi 18 tygodniowe dziecko? Jak wygląda 18 tydzień życia dziecka? Ile śpi 18 tygodniowe niemowlę? Jak wygląda rozwój 18 tygodniowego dziecka? Co widzi 18 tygodniowe niemowlę? Jak się bawić z 18 tygodniowym niemowlakiem? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w poniższym artykule. 18 tydzień życia dziecka – rozwój Osiemnasty tydzień to czas, w którym twoje dziecko wkracza w piąty miesiąc swojego życia. Aktywnie próbuje wykorzystywać wszystkie zdobyte dotąd umiejętności – z każdym dniem jest coraz bardziej ruchliwe, dlatego pamiętaj, aby zadbać o to, by stale przebywało w warunkach, w których nie może zrobić sobie krzywdy. 18 tygodniowe niemowlę – co potrafi? jego ulubionym obiektem do zbaw stają się nóżki – uważnie się w nie wpatruje, obejmuje rękami i często wkłada je do buzi coraz lepiej rozumie relację przyczynowo – skutkową, na przykład wie, że gdy celowo upuści zabawkę na podłogę, to przyjdzie do niego ktoś z domowników i ją podniesie; zdaje sobie sprawę z tego, że ssanie piersi spowoduje napływ mleka, a płacz sprawi, że za chwilę ktoś je przytuli koncentruję uwagę na danej czynności lub przedmiocie przez dłuższy czas – najłatwiej jest mu skupić się na obiektach, które oddziałują na kilka zmysłów równocześnie, czyli takich które cechują się hałaśliwością, ruchomością, wyjątkowym zapachem, ciekawą fakturą czy też intensywną barwą potrafi chwytać jedną rączką podawane mu przedmioty, a co więcej, do chwytania zaczyna wykorzystywać także kciuki do chwytania przedmiotów używa już nie tylko rączek – zaczyna pomagać sobie nóżkami potrafi wykonać tak zwaną pozycję foki – podczas leżenia na brzuszku unosi swoją klatkę piersiową w sposób niemal prostopadły do podłoża jest w stanie utrzymać lekki kubek obiema rączkami, a także podnieść go do ust 18 tydzień życia dziecka – jak wspomagać rozwój niemowlaka? Twoje dziecko w przerwach między kolejnymi drzemkami świetnie potrafi zająć się sobą, jednak czasem zaczyna się nudzić. W takich momentach warto podać mu inną zabawkę lub zmienić formę jego aktywności i na przykład położyć na macie edukacyjnej. Staraj się również jak najczęściej wchodzić z interakcję ze swoim maluchem – pięciomiesięczne dzieci uwielbiają rozmawiać, przytulać się i bawić ze swoimi rodzicami. Bardzo lubią również zabawy takie jak na przykład „noski”, czyli pocieranie noska o nosek, łaskotki, zabawne miny lub innej maści radosne wygłupy. Jeśli twoje dziecko zaczyna płakać, staraj się nie brać go od razu na ręce – mów do niego, a być może to je uspokoi. To ważne, aby już na tym etapie przyzwyczajać niemowlę do tego, że nie można wszystkiego wymuszać płaczem. W piątym miesiącu życia dziecka zapewne potrafisz już rozpoznać co oznacza dany rodzaj płaczu – uczucie samotności, głodu, zniecierpliwienia czy dyskomfortu. Postaraj się reagować adekwatnie do sytuacji. Dziecko w osiemnastym tygodniu życia uczy się głównie poprzez zabawę. Fascynują je zabawy z lustrem, takie jak oglądanie własnego wizerunku, uśmiechanie się do siebie czy poruszanie rączkami. Tak małe dziecko nie jest pewne czy osoba, którą widzi w lustrze przedstawia jego wizerunek, dlatego szalenie interesujący jest dla niego fakt, że postać w lustrze powtarza jego ruchy. Do zabawy z niemowlakiem warto zaangażować pozostałych domowników i zorganizować na przykład mały teatrzyk kukiełkowy. Zmieniając głosy i używając maskotek można urządzić wspaniałą, rozwojową zabawę dla malucha. 18 tydzień życia dziecka – szczepienia Między piątym a szóstym miesiącem życia dziecka zaleca się wykonanie obowiązkowych szczepień ochronnych, takich jak: szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTPa) szczepienie przeciwko poliomyelitis (IPV) szczepienie przeciwko pneumokokom szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) szczepienie przeciwko pałeczce hemofilnej typu B (Hib) Można poddać dziecko również dodatkowym, płatnym szczepieniom, do których należą: szczepienie przeciw meningokokom szczepienie przeciw rotawirusom Dlaczego szczepienie przeciw pneumokokom jest tak ważne? Szczepienie przeciwko bakteriom Streptococcus pneumoniae stanowi skuteczną metodę zapobiegania chorobom o ciężkim przebiegu, takim jak na przykład zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych. Dzięki szczepieniu do organizmu dziecka są wprowadzane specjalnie spreparowane antygeny bakteryjne, które przygotowują jego układ odpornościowy do szybkiej i odpowiednio ukierunkowanej obrony w przypadku zetknięcia się z pneumokokami. Ich zjadliwe typy po wniknięciu do organizmu dziecka są bardzo szybko rozpoznawane i unieszkodliwiane, przez wprowadzone za pośrednictwem szczepionki przeciwciała neutralizujące. Organizm dziecka, które nie zostało poddane szczepieniu przeciw pneumokokom nie potrafi w tak błyskawiczny sposób odpowiedzieć na nadchodzące zagrożenie, ponieważ jego układ immunologiczny jest jeszcze zbyt niedojrzały. W konekswencji, jego odpowiedź obronna jest zbyt słaba. 18 tydzień życia dziecka – skok rozwojowy W osiemnastym tygodniu życia dziecka rozpoczyna się jego czwarty skok rozwojowy, który zwykle trwa około trzech tygodni. Warto wspomnieć o tym, że każdy kolejny skok rozwojowy będzie trwał dłużej, a tym samym, coraz bardziej będzie dawał się rodzicom we znaki. Czas trwania regresu i niemal nieustannego marudzenia w tym przypadku wynosi przeciętnie od 20 do 30 dni. Pięciomiesięczne niemowlę postrzega rzeczywistość coraz bardziej świadomie, a to stanowczo potęguje kryzys. Na tym etapie rozwoju, maluch zdaje sobie sprawę z istnienia relacji przyczynowo – skutkowej, dlatego na przykład potrafi celowo upuścić grzechotkę, wiedząc, że przyjdzie rodzic i ją podniesie. Świadomie wyciąga rączki do mamy lub taty, ponieważ liczy na to, że zostanie zabrany z kołyski i przytulony. Odpycha butelkę lub pierś matki w momencie, w którym czuje się najedzony. Pięciomiesięczne niemowlę uwielbia spędzać czas leżąc na brzuszku, ponieważ dzięki temu ma lepszy ogląd na otoczenie. Często wydaje dźwięki, które łączą się w „mamamama” lub „babababa”. Jakie zmiany przynosi czwarty skok rozwojowy? maluch wreszcie potrafi swobodnie przewrócić się z plecków na brzuch i odwrotnie z łatwością podpiera się rękami i unosi główkę oraz tułów podejmuje próby raczkowania z łatwością potrafi przekładać zabawki z jednej rączki do drugiej z pełną świadomością zrzuca zabawki na podłogę, licząc na to, że któryś z domowników przyjdzie i je podniesie powoli zaczyna reagować, gdy usłyszy swoje imię uśmiecha się do swojego odbicia w lustrze potrafi świadomie wyrazić swoją wolę, na przykład odepchnąć butelkę lub pierś w momencie, w którym nie czuje się już głodny 18 tydzień życia dziecka – który to miesiąc? Osiemnasty tydzień stanowi piąty miesiąc życia dziecka. 18 tygodniowe dziecko – waga i wzrost Piąty miesiąc życia to czas, w którym dziecko rośnie w tempie około 0,5 centymetra tygodniowo, a jego średnie tempo przybierania na wadze wynosi: od 17 do 18 gramów w ciągu doby około 120 gramów w ciągu tygodnia około 500 gramów miesięcznie Jakie są uśrednione normy dla wagi i wzrostu osiemnastotygodniowej dziewczynki, a ile wynoszą one w przypadku chłopców? Przeciętne wymiary pięciomiesięcznej dziewczynki: waga: 6,7 kg wzrost: 64 cm Przeciętne wymiary pięciomiesięcznego chłopca: waga: 7,2 kg wzrost: 66 cm Bardzo ważne jest to, aby pamiętać, że podane wymiary mają jedynie charakter informacyjny i opierają się na danych statystycznych. Korzystając z przedstawionych informacji warto zastosować odchylenie na poziomie +/- 4 centymetrów oraz +/- 0,8 kg. Jeśli chcesz sprawdzić jak twoje dziecko rozwija się na tle swoich rówieśników, zajrzyj do siatki centylowej. 18 tygodniowe dziecko – ile powinno jeść? Osiemnastotygodniowe niemowlę zjada zwykle pięć posiłków w ciągu doby, przy czym na jeden posiłek składa się przeciętnie od 150 do 180 ml mleka. Na tym etapie jego rozwoju średni czas karmienia nie powinien przekraczać 15 – 20 minut. Piąty miesiąc życia dziecka to czas, w którym warto rozszerzyć jego dietę o produkty bezmleczne, takie jak na przykład woda, kleiki, kaszki, jajka, mięso, ryby i soki owocowe. Jeśli zastanawiasz się czy twoje dziecko je odpowiednio dużo, zwróć uwagę na takie czynniki jak: odpowiednia częstotliwość oddawania moczu (przynajmniej sześć razy na dobę) prawidłowy rytm wypróżnień i odpowiednia konsystencja stolca prawidłowy rozwój psychomotoryczny i odpowiednia kondycja dziecka Jeśli zauważysz jakiekolwiek nieprawidłowości skonsultuj się z pediatrą. 18 tydzień życia dziecka – jak widzi niemowlę w 18 tygodniu życia? Piąty miesiąc życia dziecka to czas, w którym obie jego półkule mózgowe zaczynają ze sobą harmonijnie współpracować, dzięki czemu maluch zaczyna wyraźnie dostrzegać obiekty, które znajdują się w środkowej linii jego ciała. To również etap, w którym niemowlę zaczyna widzieć wyraźnie w sposób trójwymiarowy, a także potrafi trafnie oszacować swoją odległość od danego przedmiotu. U dziecka w osiemnastym tygodniu życia rozwija się również koordynacją pomiędzy rączkami, stópkami i oczami. Dzięki temu maluch często wpatruje się w swoje stopy, chwyta je obiema rączkami i wkłada je do buzi. Na tym etapie wzrok wciąż pozostaje najsłabiej rozwiniętym zmysłem u malucha, dlatego warto zadbać o to, aby stymulować go w sposób świadomy i dostosowany do jego wieku. Możesz wspomagać rozwój zmysłu wzroku u swojego dziecka poprzez oglądanie kolorowych książeczek z prostymi grafikami, turlanie piłeczki o żywym kolorze czy wspólne poszukiwanie rzuconej zabawki. Ile śpi 18 tygodniowe dziecko? Pięciomiesięczne dziecko przesypia zwykle od 12 do 15 godzin w ciągu doby, jednak ze względu na czwarty skok rozwojowy, który odbywa się między osiemnastym a dwudziestym tygodniem życia malucha, może on mieć problemy z zasypianiem, a jego sen może być teraz szczególnie niespokojny. Jak wspomagać spokojny sen u niemowlaka? po wieczornej kąpieli wykonaj dziecku relaksujący masaż – możesz użyć w tym celu oliwki o kojącym zapachu na kilka godzin przed zaśnięciem malucha nie inicjuj pobudzających zabaw – w ten sposób pozwolisz mu się wyciszyć postaraj się, aby temperatura panująca w sypialni dziecka nie przekraczała 21 – 22 stopni Celsjusza zadbaj o to, aby w otoczeniu, w którym dziecko zasypia panowała absolutna cisza, a światło było przygaszone 22 tydzień ciąży - zmiany w organizmie, proces ciąży, rozwój dziecka. W 22 tygodniu ciąży, czyli dwadzieścia tygodni po zapłodnieniu, dziecko osiągnęło rozmiar porównywalny z pokaźną cukinią lub bakłażanem. Ruchliwość dziecka jest nadal bardzo duża, jednak z wyraźnymi okresami spokoju. W tym czasie malec
fot. Adobe Stock, pololia To była trudna walka. Z losem, z chorobą, przeznaczeniem, urzędnikami, brakiem pieniędzy, ludzką znieczulicą… Ale nigdy nie myślałam, żeby się poddać. Walka stała się moją codziennością, a wygrana – celem życia. Zanim Antek pojawił się na świecie, trzy razy poroniłam. Po drugim razie, w dwudziestym pierwszym tygodniu, długo nie mogłam się pozbierać. Gdy w nocy poczułam ogromny ból i zobaczyłam krew, wiedziałam, że znowu się nie udało, że tracę dziecko i nic nie mogę zrobić. Nie chciałam słyszeć o ponownych staraniach, badaniach, kolejnych próbach… To mąż tulił mnie i przekonywał, że gdzieś tam czeka na nas nasze dziecko. Wciąż baliśmy się cieszyć Po trzecim poronieniu, gdy zdążyłam usłyszeć bicie serca, załamałam się całkowicie i straciłam odwagę. Nigdy więcej nie chciałam czuć się tak jak teraz. Mąż też już nie nalegał. Informację, że jestem w czwartej ciąży, przypłaciłam atakiem paniki. To była rutynowa wizyta u ginekologa. Badanie, kontrolne USG i recepta na następne opakowania tabletek antykoncepcyjnych. – To jakiś ósmy tydzień… – Tydzień czego? – nie zrozumiałam. – Ciąży – doprecyzowała lekarka. Po chwili szoku wybuchłam płaczem i nie mogłam się uspokoić. Mąż musiał po mnie przyjechać i zabrać do domu. Tym razem nikomu nie powiedzieliśmy, nawet rodzicom. Ukrywałam się niemal jak wampir, nie wychodziłam z domu i leżałam, wstając tylko do ubikacji. Wciąż się obawialiśmy najgorszego. Tymczasem kolejne badania potwierdzały, że nasze dziecko żyje, rośnie, że jest chłopcem… Nadal baliśmy się cieszyć. Uwierzyć, że tym razem się uda. Nie kupiłam niczego dla dziecka. Żadnych ubranek, pieluszek, łóżeczka, wózka, niczego. Więc kiedy w trzydziestym czwartym tygodniu odeszły mi wody i trafiłam na porodówkę, Mariusz pognał do pierwszego z brzegu sklepu z rzeczami dziecięcymi, żebyśmy mieli cokolwiek dla maleństwa. Od razu zawieziono mnie na salę operacyjną i uśpiono do cesarki. Poród naturalny mógł się okazać niebezpieczny dla Antka. A że trochę się pospieszył, wylądował w inkubatorze, ale był… zdrowy. Zdrowy, cały i taki maleńki. Byliśmy niewyobrażalnie szczęśliwi Nieplanowana ciąża okazała się strzałem w dziesiątkę. Wróciliśmy do domu i zaczęło się nasze wymarzone życie we trójkę, w którym nawet brak snu, zmęczenie i wieczny bałagan kwitowaliśmy żartami. Kiedy kilka miesięcy później wybrałam się z Antkiem na szczepienie, pani doktor, badając mojego synka, długo mu się przyglądała. – Coś się dzieje? – zaniepokoiłam się. – Hm, jakiś taki wiotki jest… Główki nie trzyma, mięśni nie napina… Ja bym to skonsultowała ze specjalistą. Lepiej dmuchać na zimne, niż coś przeoczyć. Po trzech poronieniach i przeleżeniu czwartej ciąży nie czekałam na wizytę, którą opłaciłby fundusz. Umówiłam się, najszybciej jak się dało, do specjalisty, który według internautów był zesłanym z nieba aniołem. Liczyłam, że skończy się na jednej wizycie, która rozwieje wszelkie obawy. Tymczasem specjalista po uważnym badaniu zlecił badania krwi. By sprawdzić, a raczej potwierdzić, że Antek ma chorobę genetyczną. – Nie chcę pani dawać fałszywej nadziei. Objawy są zbyt charakterystyczne, przykro mi – westchnął. Wróciłam do domu na miękkich nogach. To nie była diagnoza, lecz wyrok śmierci. Zdążyłam wypłakać milion łez, zanim Mariusz wrócił z pracy. A potem przytuliliśmy się mocno i płakaliśmy razem. Na badanie krwi szłam jak na ścięcie, a wyniki odbierałam blada i roztrzęsiona. Nie było pomyłki. Badanie potwierdziło okrutną diagnozę. – Antoś dobrze się rozwija i ładnie rośnie – mówił nam neurolog. – Aż za dobrze, bo za szybko przybiera na wadze. Terapia genowa, o której rozmawialiśmy, kosztuje prawie dziewięć milionów, ale można ją zastosować tylko wtedy, gdy dziecko waży mniej niż trzynaście kilogramów. Radzę się pospieszyć ze zbieraniem funduszy. Tak oto życie mojego dziecka zostało wycenione Przerażające, ale prawdziwe. Podobnie jak fakt, że lek nie był refundowany. Co oznaczało, że bez tej kasy Antek wkrótce przestanie się poruszać, później nie będzie mógł przełykać, a na koniec się udusi, bo wyłączą się mięśnie odpowiadające za oddychanie. Nie mogliśmy na to pozwolić! Nasze rodziny wyciągały oszczędności, my wystawiliśmy na sprzedaż mieszkanie po dziadkach, a moi rodzice pozbyli się działki nad jeziorem. Za mało. O wiele za mało. Panikowałam, ale pisałam listy do Narodowego Funduszu Zdrowia, ministra zdrowia i wszystkich świętych z prośbą o pomoc. Nikt nie mógł sprawić, że lek dla Antka będzie refundowany. Została ostatnia deska ratunku: fundacja zbierająca fundusze na ratowanie chorych dzieci. Do tej pory staraliśmy się sami zdobyć pieniądze, ale czas się kurczył nieubłaganie, więc zwróciliśmy się o pomoc. Zbiórka wystartowała. Jak szalona co chwilę sprawdzałam postępy. Zebrana kwota rosła, ale za wolno. Antek z kolei rósł i przybierał na wadze. Każdy dodatkowy gram oznaczał mniejszą szansę na otrzymanie leku. Psychicznie byliśmy w rozsypce. Tak długo czekaliśmy na dziecko, tak wiele przeżyliśmy, tyle wycierpieliśmy… – Widocznie nie powinna pani mieć dzieci. Warto było tak się starać, żeby teraz mieć śmiertelnie chore? Widać te poronienia były ostrzeżeniem – usłyszałam od sąsiadki. Jakby dała mi w twarz. Przez dłuższą chwilę nie mogłam się pozbierać po jej cynicznej uwadze. Zero empatii. Ale może ma rację, może to rzeczywiście moja wina? Może trzeba było odpuścić, lepiej się zabezpieczyć…? Nie, cholera! Jak mogła coś takiego powiedzieć? Sama była matką i babką, a mnie odmawiała prawa do macierzyństwa! Nie zamierzałam się jednak z nieczułym babskiem spierać czy iść na noże. Na głupotę nie ma lekarstwa, a ja miałam co robić. Pukałam do wszystkich drzwi Pisałam do gazet, telewizji, serwisów internetowych, wszędzie, gdzie tylko mogłam prosić o przekazanie dalej informacji o zbiórce. Na uszach stawałam, by moje dziecko dostało najdroższy lek świata i miało szansę na w miarę normalne życie. I jak najdłuższe. Wyzbyłam się resztek dumy i wstydu. Pukałam do wszystkich możliwych drzwi. Błagałam, prosiłam, płakałam, groziłam, żebrałam. Wykorzystywałam każdą szansę i pasek zbiórki powoli się zapełniał. Pieniądze ze sprzedaży mieszkania, do której wreszcie doszło, sprawiły, że nasza nadzieja stała się realna. Najgorszym przeciwnikiem był teraz czas i fakt, że małe dzieci z dnia na dzień przybierają na wadze. – Niech mu pani zmniejszy porcje jedzenia – zasugerował lekarz. – Radykalnie. – Mam głodzić dziecko?! – przeraziłam się, bo coś takiego nie mieściło mi się w głowie. – Antek waży już prawie dwanaście kilo. Albo przestanie tak szybko rosnąć i doczeka podania leku, albo stanie się zbyt ciężki i wszystko na nic. Z ciężkim sercem słuchałam więc płaczu głodnego dziecka. Efekt jednak był: waga Antka nie rosła, nawet nieznacznie spadła. Wył i patrzył na mnie z wyrzutem, ale nie miałam wyboru. Jakkolwiek absurdalnie to brzmiało, głodziłam syna dla jego dobra. Miałam nadzieję, że zyskam dużo, dużo czasu, by mu to wytłumaczyć. I nagle zdarzył się cud, o jaki się wszyscy modliliśmy. Ktoś wpłacił ostatnie brakujące pieniądze. Górę pieniędzy, z naszej perspektywy. Od razu dostaliśmy powiadomienie, że mamy zielone światło, klinika, z którą współpracowaliśmy, dostała przelew, Antek ma się szykować do drogi i jechać po szansę na życie. Naprawdę się udało… Przez całą drogę musiałam się szczypać, by potwierdzić, że to nie sen, że to naprawdę się dzieje. Ktoś wpłacił równowartość dobrego samochodu po to, by ratować obce dziecko! Nawet nie udostępnił swoich danych, więc nie wiem, kto jest naszym dobroczyńcą, naszym aniołem. Kiedy lekarz potwierdził, że Antek dostał lek, a ten zaczął działać, znowu płakaliśmy z Mariuszem, tym razem ze szczęścia. Płakali nasi rodzice, którzy czekali w domu jak na szpilkach, i na mszę dali, by wieści okazały się pomyślne. Wciąż bałam się uwierzyć, że ta cała karuzela wreszcie zwolniła bieg. Moja walka z nierównym przeciwnikiem, z okropną chorobą, z czasem, z każdą najmniejszą przeciwnością przeszła do historii. Dzięki tysiącom nieznanych mi ludzi dobrej woli zebraliśmy gigantyczną kwotę. Bo los mojego dziecka nie był im obojętny. Bo poruszyło ich nasze błaganie i postanowili nam pomóc. Antek nadal wymaga rehabilitacji. Ta karuzela nigdy całkiem nie stanie. Zawsze będę drżała o syna, zawsze będę patrzeć na niego uważniej niż inne matki na swoje dzieci. Zawsze będzie we mnie tkwił strach o jutro. Czy lek będzie działał, jak trzeba? Czy nie pojawią się komplikacje? Albo inne choroby? Albo to, albo tamto… Ale tę walkę wygraliśmy. Czytaj także:„Po tym jak nazwałam dyrektora nadętym dupkiem, myślałam, że z hukiem wylecę z pracy. Szef jednak bardzo mnie zaskoczył”„Kiedyś byliśmy z rodzeństwem blisko, ale teraz to dla mnie obcy ludzie. Nie powiedziałam im nawet o swojej chorobie...”„Koleżanki dziwią mi się, że kocham swojego męża. Dla nich normą jest, że męża się toleruje, a nie lubi”
Rok to magiczna data w życiu niemowląt – nie tylko pierwsze urodziny, ale także umowna granica pełnego rozszerzenia jadłospisu. Zanim jednak dziecko będzie jadło klasyczne rodzinne posiłki, potrzebuje jeszcze odpowiedniego przygotowania. Zgodnie z Zasadami żywienia zdrowych niemowląt opracowanymi jako Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia
Twoje 21-miesięczne dziecko ma niemal niewyczerpane pokłady energii – potrafi wspinać się, tańczyć, skakać. Z zainteresowaniem bada świat i wszystko je ciekawi. Lubi książeczki i jest opiekuńcze, np. wobec lalek. Sprawdź, czym jeszcze zaskoczy cię dziecko w wieku 21 miesięcy, jak wygląda jego rozwój. Spis treści: Rozwój fizyczny Rozwój emocjonalny Rozwój intelektualny Co cię może niepokoić? Co cię może zainteresować? Rozwój fizyczny Prawdopodobnie zapomnieliście już o czasach, w których maluch rozczulał was swoją nieporadnością, a jednocześnie nieskoordynowanymi ruchami przyprawiał niemal o atak serca. Teraz jego sposobowi poruszania się trudno cokolwiek zarzucić. Wdrapywanie się na coraz to wyższe szczyty, tańczenie i skakanie - to jego ulubione formy spędzania czasu. Maluch nie zapomina jednak również o innych sposobach poruszania się – z chęcią chodzi na czworakach, czołga się, opierając się przy tym na łokciach, a także turla (korzystając przy tym z niewielkiej pomocy mamy lub taty). Jeśli pokonał lęk przed przestrzenią – umie też skakać z łóżka na podłogę, ląduje jednak wyłącznie na sztywnych, wyprostowanych nogach. Gdy poczuje chęć, aby odpocząć od ciągłego ruchu, przykucnie i z ochotą zajmie się zabawami, które wymagają aktywności dłoni i palców. W tym wieku dziecko znakomicie radzi sobie z układaniem dużych klocków, a nawet z wbijaniem drewnianych kołeczków małym młoteczkiem. Precyzja rączek jest już bardzo rozwinięta - 21 miesięczne dziecko umiejętnie zrywa np. porzeczki lub winogrona i potrafi trzymać je ostrożnie w paluszkach, nie ściskając zbyt mocno. Nadeszła pora uregulowania potrzeb fizjologicznych: dziecko robi kupkę codziennie mniej więcej o tej samej godzinie i najczęściej jest w stanie powiadomić o tym, że chce się załatwić. Rady dla rodziców: Dbaj o to, by dziecko mogło bawić się na dworze. Ruch na świeżym powietrzu jest bardzo ważny dla jego rozwoju - także intelektualnego. Przeczytaj także: Geniusz na placu zabaw Oswajaj z nocnikiem. Jeśli twoje dziecko nie wykazuje jeszcze zainteresowania nocniczkiem lub na jego widok reaguje niechęcią, wstrzymaj się jeszcze kilka tygodni z treningiem czystości. Póki co pokaż, że nie ma się czego bać. Demonstruj, do czego służy nocnik np. sadzaj na nim lalkę albo misia. Sprawdź, kiedy twoje dziecko na dobre pożegna się z pieluszką Nie spuszczaj dziecka z oka. Nie zostawiaj malca bez asekuracji podczas prób skakania lub wspinania się. Zręczność dziecka może być jeszcze zawodna. Kup dziecku trzykołowy rowerek. Dziecko z pewnością sobie z nim poradzi. Zamiast tradycyjnego rowerka możesz także kupić rowerek biegowy. Laufrad, inaczej rowerek biegowy, to idealne rozwiązanie na wspólne spacery. Nawet maluchy, które nie lubią dużo chodzić, chętnie przebierają nogami na takim pojeździe. Przy okazji zdobywają umiejętności potrzebne do późniejszej nauki jazdy na rowerze. Zainteresowana? Polecamy następujące rowerki biegowe: Przeczytaj także: Czar dwóch (i więcej) kółek. Rozwój emocjonalny Przebywanie z dzieckiem i obserwowanie jego zachowań jest w tym okresie prawdziwą przyjemnością. Zdrowy maluch jest bardzo pogodny i wesoły. Często wybucha śmiechem, nawet z niedostrzegalnego dla ciebie powodu. Zazwyczaj (pod warunkiem, że nie jest zmęczony lub śpiący) jest komunikatywny i skory do zabawy. Choć nie umie jeszcze bawić się z rówieśnikami, potrafi być wobec nich opiekuńczy i czuły. Z chęcią się przytula i rozdaje całuski, ale w obecności nieznajomych staje się bardzo wstydliwy i cichy. 21 miesięczne dziecko miewa zmienne nastroje. W jednej chwili jest uroczym, przymilnym aniołkiem, w następnej – zmienia się w prawdziwego demona. Huśtawki nastroju, humory, napady złości i bezpodstawne płacze są absolutnie normalne. Maluch czuje frustrację, ponieważ nie potrafi jeszcze wyartykułować swoich potrzeb, a jednocześnie nie potrafi poczekać nawet jednej chwilki na spełnienie swoich zachcianek. Wybuchy złości męczą również jego samego – właśnie dlatego malec, zamiast uspokajać się po płaczu, staje się jeszcze bardziej drażliwy. U niespełna dwulatka z łatwością można zauważyć, kiedy jego płacz jest spowodowany prawdziwą rozpaczą, a kiedy jest jedynie formą manipulacji. Dziecko w tym wieku często wykorzystuje płacz i krzyk, aby wymusić pewne określone zachowania na rodzicach. Rady dla rodziców: Nie ulegaj dla świętego spokoju w ważnych sprawach nawet jeśli dziecko będzie z tego powodu płakać. Jeśli nauczy się, że płaczem może wymusić lizaka albo jazdę na kolanach mamy, zamiast w foteliku, będzie stosować ten sposób jeszcze częściej. Sprawdź jak reagować, gdy dziecko awanturuje się w sklepie, lekceważy zakazy, bije, kopie, gryzie Nie stawiaj na swoim wyłącznie dla zasady. Nic się nie stanie, jeśli dziecko zje obiad łyżką, jaką samo sobie wybierze, wypije kakao z miseczki a nie z kubka albo założy niebieską a nie żółtą koszulkę. Rozwój intelektualny 21 miesięczne dziecko coraz dłużej potrafi zająć się własnymi sprawami, w zabawach posługuje się wyobraźnią. Jest opiekuńcze: tuli lalkę, wozi ją w zabawkowym wózku, karmi i okrywa kocykiem. Dobrze poznało już części ludzkiego ciała: pępek, brzuszek, plecki itd. i potrafi je pokazać, nie tylko na sobie, ale i na innej osobie lub lalce. Zdolność obserwacji, idąca w parze z coraz lepszą pamięcią pozwala mu na rozpoznawanie kilku obrazków i wskazanie np. którego spośród nich wcześniej brakowało. Dziecko w tym wieku zna już około 50-100 słów i potrafi je składać w coraz dłuższe frazy. Opowiada o tym, co widzi na ulicy lub przez okno. Jest bardzo zaintrygowane wszystkimi nowościami: zwraca uwagę na przechodniów, samoloty, karetkę... Być może właśnie te zdarzenia rysuje podczas swoich zabaw plastycznych. Bazgranie kredkami to jedna z umiejętności, którą maluch będzie doskonalił przez kilka najbliższych miesięcy. Maluch w tym wieku z chęcią sam sięga po swoje ulubione książeczki, odwraca w nich kartki i stanowczo żąda lektury. Nie odmawiaj mu jej, nawet za cenę kilku podartych stronic – kontakt z książką od najwcześniejszych miesięcy życia wpływa na stosunek dziecka do nauki w wieku szkolnym. Rady dla rodziców: Wyłącz telewizor. Grający non stop telewizor rozprasza, nawet jeśli dziecko na niego nie zerka. Sprawia także, że malec - chcąc nie chcąc - wyrasta na telemaniaka. Zachęcaj dziecko do badania świata podczas spacerów. Niech nie będa nudną przechadzką z punktu A do punktu B. Zwracaj mu uwagę na pieski, drzewa, odbicie nieba w kałuży itd. Sprawdź pomysły na jesienny (i nie tylko) spacer Mów do dziecka w miarę powoli i wyraźnie. Jeśli chcesz wytłumaczyć mu coś ważnego, przykucnij i powiedz to, patrząc mu w oczy. Staraj się wyjątkowo wyraźnie artykułować te głoski, z których wymową maluch ma problem. Nie poprawiaj dziecka, jeśli podczas mówienia zrobi błąd. W tym wieku malec powinien zwracać uwagę na treść, a nie na formę. Śpiewaj z dzieckiem piosenki. To pomaga w nauce mowy. Co cię może niepokoić? Chłopiec - beksa. To normalne, że mały chłopczyk płacze, gdy się uderzy albo ma inny problem. Trudno oczekiwać, by w tym wieku był twardzielem. Pociesz go, jeśli tego potrzebuje, podmuchaj na zranione miejsce, pocałuj obolałe kolanko. Nie sprawisz w ten sposób, że wyrośnie na mazgaja. Reaguj jednak spokojnie, bez paniki i nadmiernego rozczulania się, by dziecko wiedziało, że ma w tobie oparcie i by drobny incydent nie urósł w jego oczach do rozmiarów straszliwego wypadku. Sprawdź co robić, gdy dziecko się zrani, stłucze sobie kolano albo przydarzy mu się inny przykry wypadek Nadwaga. Twoje dziecko jest okrąglejsze niż jego rówieśnicy? Nie odchudzaj go, ale ogranicz mu słodycze i zachęcaj je do ruchu, by w przyszłości nie musiało borykać się z otyłością. Sprawdź co robić, gdy dziecko jest za grube Co cię może zainteresować? Do czego służą siatki centylowe? Uwaga, nadwaga! Polskie dzieci tyją najszybciej Mama - koleżanka, kapral czy szefowa? 5 sposobów na wychowanie optymisty 6 najczęstszych rodzicielskich kłamstw Tajemnice mam - 7 rzeczy, którymi mamy wolą się nie chwalić 10 powodów by mieć więcej niż jedno dziecko Dla mamy jedynaka Katalog zabaw rozwijających dla dzieci w wieku 18 - 24 miesiące Rowerek biegowy - sprawdź ranking! madresa Re: dziecko 21 miesięcy, a odirera radość życia 28.01.10, 21:47 Chodzenie do pracy,oddawanie dziecka do żłobka to NIE JEST siedzenie w domu z dzieckiem!Właśnie takie rozdarcie może powodowac brak

Data utworzenia: Aktualizacja: dr n. med. Jacek MrukowiczPolski Instytutu Evidence-Based Medicine w KrakowieRedaktor naczelny „Medycyny Praktycznej – Pediatrii” i „Medycyny Praktycznej – Szczepienia” Od lutego 2012 roku w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) Rotateq widnieje granica 32 tygodni życia (a nie – jak poprzednio – 26 tyg.) na podanie trzeciej, ostatniej dawki szczepionki. W dokumencie tym wyraźnie podkreślono jednak, że „zaleca się, aby trzydawkowy cykl szczepień podać przed ukończeniem 20.–22. tygodnia życia. W razie konieczności trzecią (ostatnią) dawkę można podać przed ukończeniem 32. tygodnia życia.” To przedłużenie terminu dotyczy więc tylko trzeciej, ostatniej dawki. Kontynuowanie szczepienia szczepionką Rotateq >24. tygodnia życia (tzn. granicy zalecanej w wytycznych European Societ for Paediatric Infectious Disease [ESPID]) należy traktować jako wyjątek (do rozważenia tylko w szczególnych przypadkach), a nie jako regułę. Wydaje się bowiem, że zalecany przez ESPID jednakowy dla obu szczepionek schemat szczepienia jest najbezpieczniejszy (p. Jaki jest schemat podawania szczepionek przeciwko rotawirusom i jak je stosować w praktyce? – przyp. red.). Z drugiej strony nieznacznie zwiększone ryzyko wgłobienia jelita w ciągu tygodnia po szczepieniu wiąże się przede wszystkim z jego rozpoczynaniem (tzn. podaniem pierwszej dawki) >12. tygodnia życia, ale już nie z podawaniem kolejnych dawek (zwłaszcza trzeciej). Jednak nawet w przypadku podania pierwszej dawki to ryzyko jest bardzo małe (1 przypadek/100 000 szczepionych niemowląt), a korzyści ze szczepienia znacznie je przeważają (p. Jakie są niepożądane odczyny poszczepienne po szczepieniu przeciwko rotawirusom? Czy szczepionki są bezpieczne? – przyp. red.). Podsumowując, w opisanym przypadku można – w drodze wyjątku, zgodnie z ChPL, po przedyskutowaniu tej szczególnej sytuacji z rodzicami i uzyskaniu ich zgody – podać trzecią dawkę szczepienia preparatem Rotateq przed ukończeniem przez dziecko 32. tygodnia życia. Piśmiennictwo: 1. Vesikari T., Van Damme P., Giaquinto C. i wsp.: ESPID consensus recommendations for rotavirus vaccination in Europe. J. Pediatr. Infect. Dis., 2015; 34: 635–643 2. Rosillon D., Buyese H., Friedland i wsp.: Risk of intussusception after rotavirus vaccination. Meta-analysis of postlicensure studies. Pediatr. Infect. Dis. J., 2015; 34: 763–768 3. Charakterystyka Produktów Leczniczych: Rotarix, Rotateq 4. European Centre for Disease Prevention and Control: ECDC Expert opinion on rotavirus vaccination in infancy. Sztokholm, ECDC, 2017 (

Artur zaplanował pokoju, który miał stać się pokojem osobistym ich nienarodzonego dziecka. Jednak pewnego dnia Alina późnym wieczorem wracała do domu od swojej przyjaciółki i została napadnięta przez kilku mężczyzn, którzy nie tylko zabrali dziewczynie pieniądze, ale także ją pobili, przez co dziewczyna uderzyła głową o asfalt.
Na co zwrócić uwagę w rozwoju dziecka, które ma 10 tydzień życia?W 3. miesiącu życia, a w szczególności w 10 tygodniu rozwój dziecka, związany jest z nauką pełzania. Ważne jest jakim ruchem i na jakim dystansie się porusza. Choć to wydaje się bardzo odległe, to od jakości, dynamiki i poprawnego wzorca pełzania zależy dalszy rozwój dziecka i późniejsze sukcesy w nauce szkolnej [1].W poprzednim etapie (kiedy rozwijał się rdzeń przedłużony i rdzeń kręgowy) dziecko powinno było odkryć, że przypadkowe ruchy kończyn zmieniają położenie jego ciała. Jeśli rozwój dziecka w wieku 10 tygodni przebiega prawidłowo, to przemieszcza się ono na dystansie 90 zrobić jeśli dziecko w wieku 10 tygodni nie potrafi przemieścić się na dystansie 60-90 cm?Dzieci, których rozwój przebiega w tempie szybkim, w wieku 4-5 tygodni potrafią przemieszczać się na dystansie 60 cm. W wieku 6-7 tygodni osiągają jednorazowo dystans 90 cm. Niestety wiele dzieci nie osiąga tej umiejętności nawet do wieku 10 tygodni. Wtedy należy jak najszybciej zdiagnozować, jakie są powody opóźnień w rozwoju niemowlęcia i usunąć je oraz zrobić wszystko, aby ułatwić dziecku prawidłowy rozwój. Pełne informacje na ten temat uzyskasz na szkoleniu dla rodziców Pierwsze 18 miesięcy nie mają świadomości, jak łatwo jest przyspieszyć, ale też opóźnić rozwój dziecka. Istnieje ponad 30 gadżetów, które ułatwiają opiekę nad noworodkiem, a jednocześnie blokują rozwój. Do ich stosowania zachęcają nas artykuły w czasopismach dla młodych rodziców, które są podporządkowane kampaniom marketingowym produktów dla pełzania będzie coraz trudniejszaNależy mieć świadomość, że dziecko jest coraz cięższe, a przez to nauka pełzania jest coraz trudniejsza. 10-tygodniowe niemowlę powiększyło już masę swojego ciała o 33% lub więcej (względem masy urodzeniowej). Taki przyrost masy bardzo utrudnia naukę rodzice nieświadomie wygaszają naturalne odruchy, które bardzo ułatwiają naukę pełzania. Robią to na przykład wykonując masaż w pierwszym roku życiaW rozwoju dziecka w wieku 10 tygodni rodzice są zazwyczaj świadomi istnienia jednego z odruchów – odruchu Moro. Niestety nie wiedzą po co on jest, ani co należy z nim zrobić. W efekcie nieświadomie postępują dokładnie przeciwnie niż należy. To doprowadza do nieprawidłowości w rozwoju dziecka, a po latach objawia się trudnościami w chwytaniu piłki, kłopotami ze skupieniem uwagi, trudnością w odczytywaniu godzin na zegarze, a nawet problemami z nauką prawidłowo wspierać rozwój dziecka w wieku 10 tygodniZatem, jeśli dziecko do 10 tygodnia życia nie odkryło, że przypadkowe ruchy rąk i nóg powodują przemieszczenie ciała, to nauczenie dziecka pełzania w oczekiwanym czasie nie będzie możliwe bez dodatkowej pomocy ze strony rodziców. Jeśli rodzic nadal będzie popełniać te same błędy, nie będąc tego świadomy, to dziecko może ominąć dwa niezwykle ważne etapy rozwoju. Polecane szkoleniePierwsze 18 miesięcy życiaNa powyższym zdjęciu widać 4 sposoby utrudniania dziecku nauki pełzania. Tymczasem jest ich znacznie więcej. Wszystkie poznasz na szkoleniu Pierwsze 18 miesięcy podejmiesz decyzję o udziale w szkoleniu, załóżmy, że dotychczasowy rozwój dziecka przebiegał prawidłowo. Popatrzmy, jakie umiejętności powinno osiągnąć niemowlę około 10 tygodnia życia, kiedy kształtuje się drugi poziom funkcjonalny rozwoju mózgu (patrz: Kalendarz rozwoju dziecka).Rozwój dziecka w wieku 10 tygodniWczesny okres niemowlęcy II poziom funkcjonalny, kiedy dojrzewa mostW 3 miesiącu życia, około wieku 10 tygodni, rozwija się drugi poziom funkcjonalny mózgu: most [2]. O rozwoju tego etapu możemy wnioskować obserwując sprawność dziecka w sześciu obszarach: wzroku, słuchu, dotyku, ruchu, mowy i sprawności potrafi dziecko w wieku około 10 tygodniW 10 tygodniu życia niemowlę dąży do osiągnięcia poniższych umiejętności w sześciu wzroku u dziecka w wieku 10 tygodniW zakresie wzroku w rozwoju dziecka, które ma 10 tygodni oczekujemy kluczowej umiejętności, jaką jest postrzeganie kształtów i kolorów. Zdobycie tej umiejętności można rozpoznać, obserwując, jakie obrazy fascynują dziecko. Jeśli są to obrazy czarno-białe, to świadczy to o rozwoju na pierwszym etapie funkcjonalnym, a nie na drugim. Rozwój słuchu u dziecka w wieku 10 tygodniW zakresie słuchu w rozwoju dziecka, które ma 10. tydzień wyczekujemy konkretnych reakcji na dźwięki oznaczające zagrożenie. Jeśli dźwięki nie są związane z sytuacjami niosącymi zagrożenie dla życia, to dziecko nie powinno reagować przestrachem. Zatem dziecko nie powinno już reagować na niespodziewane dźwięki ani odruchem Moro, ani nawet dotyku u dziecka w 10 tygodniuW zakresie dotyku w rozwoju dziecka, które ma 10. tydzień oczekujemy reakcji na silne bodźce związane z zagrożeniem. Przykładowo podczas szczepienia niemowlę powinno zareagować ruchowa w rozwoju dziecka w 10 tygodniuW zakresie sprawności ruchowej w rozwoju dziecka w 10 tygodniu oczekujemy, że już wkrótce niemowlę będzie pełzać na brzuchu i poruszać się prawidłowym wzorcem dziecko rozwija się w tempie szybkim, to może nawet pokonywać dzienny dystans blisko 50 metrów dziennie. U dzieci rozwijających się w średnim tempie oczekujemy, że niemowlę w wieku 10 tygodni będzie poruszało się na dystansie nie mniejszym niż 90 cm codziennie dziecko powinno poruszać się coraz sprawniej, szybciej i na dłuższym dystansie, dążąc do osiągniecia prawidłowego wzorca pełzania. Ostatecznie powinniśmy zaobserwować pełzanie symetrycznie, ruchem naprzemiennym, bardzo dynamicznie. O poprawnym wzorcu świadczy jakość ruchów oraz ich dynamika. Pełzanie powinno być na tyle dynamiczne, aby niemowlę osiągnęło łączny dzienny dystans 50 mowy u dziecka w 10 tygodniuW zakresie mowy w rozwoju dziecka, które ma 10. tydzień oczekujemy płaczu w odpowiedzi na zagrożenie. Choć niemowlę może płakać z różnych powodów i w różnych sytuacjach, to zawiadomienie otoczenia i rodziców, że znajduje się w sytuacji zagrożenia, jest ważną umiejętnością manualna w rozwoju dziecka w 10 tygodniuW zakresie sprawności manualnej w rozwoju dziecka 10 tygodniu spodziewamy się świadomego uwalniania uchwytu. Dziecko powinno świadomie uwalniać uchwyt, puszczając przedmiot, który ma w wspierać Rozwój dziecka – 10 tydzień życiaNiemowlę od urodzenia posiada szereg naturalnych zdolności, np. słuch absolutny, zdolności językowe i matematyczne. Te ostatnie obserwuje się u noworodków, które mają zaledwie 2 dni życia. Zdolności te wygasają jeśli nie są rozwijane. Pierwsze zdolności językowe wygasają w wieku 6 miesięcy. Wygasają, o ile nie są ćwiczone i zacząć prawidłowo wspierać rozwój dziecka w 3. miesiącu?Nie mając świadomości istnienia zdolności, zanudzamy niemowlę plastikowymi zabawkami i dziwimy się, że ono nie chce się nimi bawić. Tymczasem wystarczyłoby kilka razy dziennie zorganizować aktywności, które pomnożyłyby potencjał intelektualny od drugiego dnia życia możemy uczyć dziecko czytania, kształtując ośrodki w mózgu, które za czytanie będą w przyszłości odpowiedzialne. Od drugiego dnia życia możemy uczyć matematyki, rozwijając naturalne zdolności liczbowe niemowląt. Możemy osłuchiwać go ze specjalnie dobranymi językami obcymi lub dźwiękami. Można wykonywać ćwiczenia, które rozwiną równowagę i przyspieszą rozwój ruchowy i manualny. Jak wspierać rozwój dziecka w pierwszym rokuCo powinno niepokoić w rozwoju dziecka w wieku 10 tygodni?Powinno Cię niepokoić, jeśli zauważasz choć jedno z poniższych:nie pełza właściwym ruchem naprzemiennym, pokonując jednorazowo dystans minimum 1 metra,niesymetrycznie pełza, ciągnąc za sobą jedną lub dwie nogi, albo nie używając jednej lub obu rąk,pełza, ale w różnych kierunkach, a nie do przodu,wolno pełza na krótkich dystansach, nie potrafiąc pokonać dziennego dystansu,leżąc unosi nogi i ręce do góry robiąc samolocik,nie płacze w odpowiedzi na bolesny bodziec, jak wbijana igła (np. podczas szczepienia),prezentuje odruchu Moro lub jest zaniepokojone w wyniku głośnych dźwięków lub innych bodźców takich jak dźwięk sprzętów domowych, kichanie, kaszlenie itp.,nie skupia wzroku na kolorowych obiektach,nie chwyta wystarczająco silnie, aby podnieść całą wagę swojego ciała przez portale uspakajają rodziców, twierdząc, że nie każde dziecko pełza. Mają rację w tym, że wiele dzieci omija ten etap rozwoju. Niestety angielscy badacze udowodnili silną korelację między ominięciem tego etapu i późniejszymi problemami szkolnymi, w tym dysleksją [3].Wielu lekarzy i rehabilitantów również bagatelizuje pierwsze oznaki nieprawidłowego rozwoju. Powodem jest to, że nie wiedzą jak pomóc. Nie potrafią ułatwić maluszkowi nauki pełzania i zwrócić rodzicowi uwagi na popełniane nieświadomie dziecko robi samolocik lub foczkę, czyli leżąc na brzuchu podnosi ręce i nogi do góry, to sytuacja jest poważna. Szanse, że maluch nigdy nie nauczy się pełzania są bardzo duże. Jeśli jeszcze to się nie stało, nadal mamy szansę, aby pomóc maleństwu. Nie ma czasu do stracenia. Wybierz szkolenie grupowe lub indywidualne szkoleniePierwsze 18 miesięcy życiaZagrożenia w rozwoju dziecka w wieku 10 tygodni Jeśli do 6 miesiąca życia dziecko nie nauczy się pełzać z właściwą dynamiką i właściwym ruchem naprzemiennym, to prawdopodobnie nie osiągnie już tej umiejętności. Kiedy ma pół roku uczy się siedzieć i od tego momentu nauka pełzania staje się praktycznie dziecko z jakiegokolwiek powodu ominie choćby jeden poziom funkcjonalny i nie osiągnie pełnej sprawności we wszystkich 6 umiejętnościach, to będą widoczne negatywne skutki – chyba że uzupełnisz zaniedbane obszary [4]. Gdyby maluch nie nauczył się prawidłowego pełzania do 6 miesiąca życia, to zwiększa się drastycznie ryzyko dysleksji i problemów z nauką w które nie pełza dynamicznie i właściwym ruchem naprzemiennym, 50 metrów dziennie, może mieć problemy neurologiczne, albo rodzic nieświadomie blokuje rozwój dziecka. Im szybciej rozpoczniesz prawidłową stymulację, tym łatwiej będzie uzupełnić zaniedbane obszary i zapewnić mu prawidłowy że studiujesz tą stronę oznacza, że jesteś rodzicem, któremu zależy na prawidłowym rozwoju i który już zdał sobie sprawę, jak ważne jest wczesne dzieciństwo dla dalszych sukcesów w życiu. Dotychczas próbowałeś samodzielnie dbać o niemowlę, ale może to już czas, aby wziąć pod uwagę szkolenie – grupowe lub indywidualne poziomu inteligencji dziecka w wieku 10 tygodniNa podstawie szybkości rozwoju, a więc czasu, kiedy dziecko osiąga kluczowe umiejętności, można określić poziom inteligencji. Można ocenić szybkość rozwoju w sześciu obszarach. Jeśli w 10. tygodniu dziecko widzi i skupia uwagę na kolorowych obiektach, to można przypisać mu poziom inteligencji 200. Jeśli natomiast w tym samym wieku pełza na dystansie 60-90 cm jednorazowo, to jego poziom inteligencji wynosi 100. Jaki jest zatem poziom inteligencji tego dziecka w wieku 10 tygodni? Czy wyciąga się z tego średnią? się, że na poziom inteligencji decydujący wpływ ma rozwój ruchowy. To nie znaczy, że rozwój dziecka w pozostałych obszarach można zaniedbać. Ważne, aby dbać całościowo (tzn. wszechstronnie) o rozwój dziecka w 10 tygodniu, ale najsłabsze obszary określają tempo, szczególnie jeśli te opóźnienia dotyczą sprawności dziecko osiąga kluczowe umiejętności w standardowym tempie, to poziom inteligencji wynosi 100. Dziecko, które osiągnie wspomniane kluczowe umiejętności w czasie dwukrotnie szybszym, będzie miało poziom jego inteligencji 200. Jeśli natomiast osiągnie je w czasie dwukrotnie dłuższym, to poziom inteligencji wynosi przykładu, jeśli dziecko w 10 tygodniu nie potrafi zmienić swojego położenia, to jego poziom inteligencji wynosi 50. W jakim celu określa się poziom inteligencji i tempo rozwoju dziecka w 10 tygodniu życia?Tempo rozwoju i poziom inteligencji oznaczamy w celu określenia, czy rozwój przebiega prawidłowo. Na tej podstawie możemy tez określić, jakie są szanse dziecka na prawidłowy rozwój. Przypomnijmy, że rozwój można poprawić, zwiększając jego tempo. Można uzupełnić zaniedbane obszary. Im szybciej to zrobimy, tym mniej widoczne będą efekty początkowych nieprawidłowości. Im dziecko jest młodsze, tym łatwiej jest uzupełnić rozwój zaniedbanych które jest przez rodziców nieświadomie blokowane lub które ma problemy neurologiczne albo uszkodzenie mózgu, będzie potrzebować na osiągnięcie kluczowych umiejętności więcej czasu. Jak stymulować rozwój dziecka w 3. miesiącu zestawy edukacyjne i szkoleniaWzrok w rozwoju dziecka w 3. miesiącuNa poprzednim etapie stymulowaliśmy rozwój wzroku czarno-białymi kartami. Mogły to być dowolne wzory, ale zdecydowaliśmy, że w czasie przeznaczonym na stymulację wzroku możemy pomnażać wiedzę encyklopedyczną. Dlatego uczyliśmy noworodka, jak wyglądają sylwetki i tropy zwierząt domowych i też rozpocząć naukę czytania, gdyż wyrazy są kontrastowymi obrazami. Przy okazji wspieraliśmy rozwój słuchu i mowy. Metoda opracowana przez dr Anetę Czerską rozwija także pamięć fotograficzną, wyobraźnię, kreatywność i myślenie operacyjne. Jeśli chcesz ją poznać, weź udział w warsztatach „Nauka czytania”. Możesz też zamówić najnowszą publikację naukową dr Anety Czerskiej „Czytanie dla rozwoju”.Polecane szkolenieNauka czytaniaPolecany produktCzytanie dla rozwoju. Wczesnodziecięca nauka czytania metodą Cudowne DzieckoW 3. miesiącu życia, na drugim etapie funkcjonalnym rozwoju mózgu, celem jest jeszcze lepszy rozwój wzroku. Z tego powodu około wieku 10 tygodni oczekiwać będziemy, że maluszek będzie dostrzegać i rozpoznawać kształty i kolory. W tym celu prezentujemy bity inteligencji i karty do nauki czytania z dwóch zestawów: Zestaw 4. Polska i jej sąsiedzi oraz Zestaw 5. Kraje na odwrocie kart znajdziesz bardzo wiele informacji – łącznie 360 faktów o 24 krajach europejskich. Będziesz je wykorzystywać przez wiele tygodni, stymulując słuch, mowę i intelekt. Aby w pełni wykorzystać ten potencjał, weź udział w warsztatach dla rodziców Mnożenie szkolenieMnożenie inteligencjiPolecany produktBity inteligencjiSłuch w rozwoju dziecka w 3. miesiącuNa poprzednim etapie, rozpoczęliśmy stymulację słuchu wiedząc, że zdolności językowe i słuch absolutny wygasają, jeśli nie są stymulowane. Tymczasem nie wszyscy rodzice mogą być zainteresowani, aby zainwestować swój czas i zapobiec wygaszaniu naturalnych zdolności. Jednakże w trzecim miesiącu życia od prawidłowej stymulacji zależy prawidłowy rozwój intelektualny. Jeśli teraz nie dostarczymy prawidłowych bodźców dźwiękowych, dziecko będzie cierpieć na nadwrażliwość słuchową, będzie miało trudności z koncentracją, skupieniem uwagi i szkoleniePierwsze 18 miesięcy życiaMotoryczny rozwój dziecka w 3. miesiącuWażną umiejętnością związaną z poprzednim poziomem funkcjonalnym jest przemieszczanie się na brzuchu na dystansie 90 cm. Ta umiejętność prowadzi do kolejnej: pełzania na brzuchu na dystansie 50 metrów dziennie ruchem naprzemiennym, która jest oczekiwana na 2 poziomie funkcjonalnym, kiedy dojrzewa kolejna struktura mózgu: wcześniejszym etapie maluch mógł poruszać się do przodu, albo do tyłu, czy też dookoła swojej osi. Mógł poruszać się ruchem dalekim od wzorca naprzemiennego. Ważne było jednak, aby zauważył, że ma wpływ na pozycję swojego suma wszystkich dziennych dystansów wyniesie 50 metrów, to ruchy dziecka będą bardzo szybkie. Naprzemienność ruchów świadczy o dobrych połączeniach między prawą a lewą stroną mózgu i daje duże szanse, że dalsze etapy będą przebiegać rozwoju zależy od wielu czynników. Trudniej nauczyć pełzania dziecko ciężkie i duże. Jednak każdemu można pomóc. Możesz ułatwić naukę pełzania odpowiednio organizując przestrzeń, budując odpowiednią konstrukcję, stosownie ubierając noworodka oraz wykonując z niemowlęciem odpowiednie ćwiczenia poprawiające równowagę, a nawet modyfikując dietę (swoją dietę, jeśli karmisz piersią).Polecane szkoleniePierwsze 18 miesięcy życiaDotyk w rozwoju dziecka w 3. miesiącuMaluszek poprawia swoje rozumienie bodźców dotykowych z każdym tygodniem, ale tylko wtedy, kiedy zmysł ten jest tym celu wielu rodziców, zachęcanych artykułami w czasopismach, postanawia masować niemowlę. Niestety masaż niektórych obszarów ciała skutkuje opóźnieniami w rozwoju – utrudnia naukę pełzania i zaburza rozwój szkoleniePierwsze 18 miesięcy życiaMowa w rozwoju dziecka w 3 miesiącuIm więcej będziesz do dziecka mówić, tym więcej bodźców dla rozwoju mowy dostarczysz. Tymczasem szybkość rozwój mowy uzależniona jest także od rozwoju myślenia operacyjnego, które możemy ćwiczyć ucząc maluszka czytania i matematyki metodą opracowaną przez doktor Czerską. Tylko ta metoda wczesnej nauki czytania oraz matematyki rozwija myślenie operacyjne. Można ją poznać biorąc udział w szkoleniu: grupowym lub indywidualnym szkolenieNauka czytaniaManualny rozwój dziecka w 3 miesiącuJuż w 3. miesiącu możemy wspierać rozwój dziecka przez ćwiczenia manualne. Dzieje się tak dlatego, że sprawność dłoni jest efektem neurologicznego rozwoju mózgu. Tymczasem większość z nas utożsamia rozwój manualny z rozwojem ręki. To tylko część o wspieraniu manualnego rozwoju dziecka w 3. miesiącu, kupujemy zabawki, które noszą dumne miano zabawek edukacyjnych. Niestety oznaczenia wieku nie mają nic wspólnego z potrzebami rozwojowymi niemowlęcia. Zabawki z różnorodnymi fakturami będą przydatne dopiero na trzecim i czwartym poziomie rozwojowym. Natomiast duże, bezpieczne zabawki wspierają współpracę dwóch rąk, którą będziemy wspierać na piątym poziomie szkoleniePierwsze 18 miesięcy życiaCo utrudni osiągnięcie kluczowych sprawności i rozwój dziecka w 3. miesiącu życia?Rozwój dziecka zależy od bardzo wielu czynników. Na wiele masz wpływ i zawsze możesz poprawić i przyspieszyć rozwój, niezależnie od warunków przy urodzeniu, czy nawet osiągnięć, które reprezentuje niemowlę wiedzieć, że jeśli Twoje dziecko ulewa lub ma problemy ze zdrowiem, to osiągnięcie wymaganych umiejętności będzie trudniejsze. Jeśli musisz stosować klin w łóżku albo używasz innych zaleconych gadżetów w trosce o zdrowie, to niemowlę nie osiągnie kluczowych umiejętności bez Twojej efektywnej, przemyślanej pomocy. Musisz jak najszybciej ułatwić mu zdobycie „kamieni milowych” rozwoju. Znaczenie ma nawet pozycja, w jakiej śpi niemowlę. Niektóre kobiety podczas ciąży mało się poruszają. Czasem poród musi się odbyć przez cesarskie cięcie. Są to niestety czynniki zaburzające prawidłowy rozwój dziecka. Jeśli zauważasz jakąkolwiek asymetrię ciała, a maluszek niechętnie leży na brzuszku, to nie zwlekaj dłużej i pomóż mu – inaczej nie będzie możliwy prawidłowy rozwój dziecka. Im szybciej rozpoczniesz prawidłowo wspierać rozwój dziecka, tym łatwiej będzie uzupełnić zaniedbane bardzo dobrze, że analizujesz informacje na tej stronie, ponieważ pozwoli Ci to w porę zapobiec nieprawidłowościom. Domyślam się, że możesz mieć wątpliwości, czy tylko sama lektura sprawi, że w sposób naprawdę skuteczny zaczniesz stymulować rozwój dziecka. Można przecież mieć wątpliwości i jednocześnie szukać najlepszego rozwiązania, które spowoduje, że już w niedługo staną się one tylko wspomnieniem, co będzie oznaczać, że właśnie spotkałeś się z doktor etapyJeśli noworodek dynamicznie pełza na dystansie 50 m ruchem dynamicznym i osiągnął 5 pozostałych sprawności wymienionych powyżej, to jest wspaniale przygotowany do następnego etapu, na którym może nauczyć się prawidłowego że szczegółowo analizujesz informacje na tej stronie oznacza, że jesteś rodzicem, któremu zależy na prawidłowym rozwoju i który już zdał sobie sprawę, jak ważny jest pierwszy rok życia dla dalszych sukcesów. Dotychczas próbowałeś samodzielnie dbać o niemowlę, ale chyba już czas, aby wziąć pod uwagę udział w warsztatach organizowanych przez dr S. Goddard Blythe: Jak osiągać sukcesy w nauce?, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN.[2] G. Doman: Jak postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu czyli Opóźnionym umysłowo, upośledzonym umysłowo, z dziecięcym porażeniem mózgowym, z zaburzeniami emocjonalnymi, spastycznym, wiotkim, sztywnym, z padaczką, autystycznym, atetotycznym, nadpobudliwym, z zespołem Downa. Poznań 1996, Wydawnictwo “Protext”.[3] S. Goddard Blythe: Jak osiągać sukcesy w nauce?, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN.[4] G. Doman: Jak postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu czyli Opóźnionym umysłowo, upośledzonym umysłowo, z dziecięcym porażeniem mózgowym, z zaburzeniami emocjonalnymi, spastycznym, wiotkim, sztywnym, z padaczką, autystycznym, atetotycznym, nadpobudliwym, z zespołem Downa. Poznań 1996, Wydawnictwo “Protext”.Serwis wykorzystuje ciasteczka (cookies) w celu optymalizacji dostarczanych Ci treści. Dalsze przeglądanie serwisu oznacza akceptację korzystania z plików cookies czytaj więcej zgoda
BpNu. 436 103 14 289 410 334 399 289 96

dziecko w 21 tygodniu zycia